Bilim Tarihi Sohbetleri etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Bilim Tarihi Sohbetleri etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

5 Haziran 2017 Pazartesi

Fuat Sezgin'le bilim tarihi sohbetleri

“Bizim Türkler çok geziyorlar, özellikle politikacılarımız. İçe kapansınlar demiyorum. Dünyayla temas etsinler ama biraz masa başında oturarak okumaları lazım.”
- Prof. Dr. Fuat Sezgin

Günümüzde bilim Antik Yunan ve Batı kaynaklarını temel almaktadır. Avrupa merkezli anlayışa göre Antik Yunan’la başlayan bu bilim serüveni 16. yüzyıldan sonra doruk seviyelerine ulaşmıştır. Bu düşünceye bakılırsa Batı, Antik Yunan’dan önce var olan Sümer, Babil, Hint uygarlıkları bilim tarihinde ya kısmi bir gelişmeyi ya da hiç yokmuşçasına ifade etmeye çalışmaktadır.

Antik Yunan medeniyeti de eski uygarlıkların sentezinden başka bir şey değildir. Sık soruların başında gelir “o zaman İslam medeniyetinin bugün geri kalmışlığın sebebi nedir?” diye. Bu suale cevap vermenin birçok yönü var fakat Fuat Sezgin hoca bu suale özeleştiri yaparak cevap verir: “Müslümanlar bugün hayatlarını uçaklarda, trenlerde, otomobillerde gezmekle geçiriyorlar. Oysa onların, düşünmeleri ve düşünüp fikirlerini geliştirmeleri gerekir.” (sf:85)

Batı merkezli tarihin tabularını yıkan ve bu iş uğrunda yıllarını ömrünü adamış kendini Türk ve Müslüman diye tanıtan bir münevverin kitabını inceledik. Sefer Turan’ın söyleşileriyle Timaş Yayınları tarafından neşredilen Bilim Tarihi Sohbetleri gündemin çok sık değiştiği bir ortamda Mart 2017'de 10. baskısıyla okuyuculara sunuldu. 1924 yılının, ekim ayının 24. gününde Bitlis’te doğan Fuat Sezgin hoca ilkokulu ve liseyi Erzurum’da bitirir. “Mühendis olabilme sevdası peşindeydim. Akrabalarımdan biri İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine götürdü. O zaman büyük bir Alman (Helmut Ritter) âlim vardı. Onun seminerine gidince mühendis olmayı kafamdan çıkardım” (sf:13) diye anlatan Fuat Sezgin hoca o saatten sonra Helmut Ritter’in talebesi olmayı düşünür ve istediğini başarır. Hocası Ritter, ilk olarak ondan Arapça öğrenmesini ister. Ve altı ay eve kapanıp günde 17 saat ders çalışarak Arapçayı öğrenir. Bugün ise 27 dil bildiği söyleniyor.

İlk eserini Carl Brockelmann’ın Arap Edebiyat Tarihine zeyl yazmak üzere başlayan Fuat Sezgin hoca, Almanya’dan dönen hocasına “sadece Brockelmann’ın kitabına bir zeyl yazmak değil, dünyadaki bütün yazmalara bakarak yeni bir kitap yazmak istiyorum” diye söyleyince hocası Ritter, “bunu hiç kimse yapamaz”(sf:17) der. Kitabının 1967 yılında ilk cildini çıkarır, 2007 yılına gelindiğinde ise 13. cildi tamamlamış olur.

1960 yılında Türkiye’deki askerî darbenin iktidara getirdiği hükumet tarafından hazırlanan ve 147 akademisyenin üniversitelerden men edildiği listede kendi adının da bulunması üzerine Fuat Sezgin hoca, Türkiye dışında çalışmalarını sürdürmeye Almanya’ya gider ve Frankfurt Goethe Üniversitesi ile Marburg Üniversitesi olmak üzere iki ayrı okulda ders vermeye başlar. Geriye dönüp baktığında ise “Darbe çocukça bir şeydi” diyerek hiçbir zaman kızgın ve küs olmadığını söylemiştir.

Bilimler tarihi insanların müşterek mirasıdır

Miladi 7. yy’dan itibaren Müslümanlar bilimleri Yunanlılardan, Hintlilerden aldılar. Ve süratli bir şekilde öğrendiler. Başkalarından almayı bırakarak yaratıcı oldular. Ve bu 800 yıl sürdü. Müslümanlar mütemadiyen yeni şeyler keşfettiler. Yeni ilimler kurdular ve ileride kurulacak bazı bilimlerin temellerini attılar.” diyen (sf:24) Fuat Sezgin hoca İslam dünyasını bilmeyen, Avrupalıları yanlış tanıyan benim milletimden dediği insanlara yanlış olan fikirlerini değiştirmeye çalışacağını vazife edinmiş. “Bunun için günde 17 saat çalışıyorum” diyor. (sf:39)

Frankfurt'ta da İslam-Bilim ve Teknoloji Müzesi’ni hayata geçirir. Müslümanların icat etmiş oldukları aletleri ortaya çıkararak insanlara tanıtmak, bilinmeyen aletleri gün yüzüne çıkarmak ve bunları müzelerde sergilemektir amacı. Hedefinde yirmi alet yapmak varken bugün sekiz yüze yakın alet yapılmıştır. Tek gayesi Türklerin korkak ve taklitçi bir millet olmaktan kurtulmalarını istemektir.

Medeniyetlerin gerilemesi tarihi bir meseledir. Bu konuda İslam’ın mesul tutulmasını kınar. Çünkü “dört yüz bin cilde yakın yazma gördüğünü, altmış ülkenin kütüphanelerini gezdiğini" (sf:71) belirten Fuat Sezgin hoca bugün 13 cilde ulaşan İslam Kültür Tarihi çalışması için Bernard Lewis'in “bunun bir Türk’ün, bir Müslüman’ın yapabileceğine inanmıyorlar” (sf:73) demesi, başarıları ile neler yapabileceğinin en somut örneği.

Fuat Sezgin günümüzde çalışmalarına ara vermeden devam ediyor: "Ben İslam dinine mensubum ve bu dinin peygamberi ne diyor: İki günü birbirine eşit olan insan zarardadır... Demek ki İslam bizden her gün yeni şeyler bekliyor."

Hafta sonları dahil hep çalıştığını, çalışma yılının 365 gün olduğunu belirten Fuat Sezgin hoca Türklerin ve genelde de Müslümanların maddeye çok yöneldiklerini “Maddenin peşinden koşuyorlar, ona ulaşmak için birçok ahlaki prensipleri feda ediyorlar” (sf:112) sözüyle belirtiyor.

Fuat Sezgin hocanın olağanüstü gayretleri ve çalışmalarıyla ikinci bir müze 2008 tarihinde İstanbul Gülhane Parkı içerisindeki binada kurulmuştur. Bu müzeler, Müslüman bilim adamlarının yüzyıllar boyu insanlığa armağan ettiği icat ve keşiflerini bilim tarihinin değişik disiplinlerdeki evrimini kapsamlı bir şekilde sunmakta olup kendi sahasında dünyada bir yenilik arz etmektedir.

Baturhan Ergin
twitter.com/erginbaturhan